آگاهی درد دارد؟ ترس چطور؟

پیش نوشت یک: این متن در پاسخ به سوال دوستی که در باره ی ” آگاهی از نحوه ی انتخاب معلم خوب” از من پرسیده بود نوشته شده است. و کمی جنبه شخصی دارد اما چون می توانست برای دیگران هم مفید باشد فکر کردم اینجا هم بنویسم.

پیش نوشت دو: سعی خواهم کرد این نوشته را پیوسته به روز کنم. فعلا قصد دارم در مورد یکی از چند ویژگی ای که یک معلم باید داشته باشد بنویسم. بعدا شاید به کمک شما ویژگی های بیشتری را شناسایی کردیم .

حرف اصلی:
وقتی چند وقت پیش دوستم از من پرسید که یک معلم خوب چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟ بلافاصله به یاد خاطره ای افتادم که بی ربط به سوال او نبود.
قبل از این که بخواهم به این سوال جواب بدهم مایلم آن خاطره کوتاه را تعریف کنم.

خاطره ی کوتاه:
چند سال پیش به دلیل اتفاقاتی که در زندگیم افتاده بود به شدت پریشان حال و مظطرب بودم. برای رفع مشکلاتم به هر کاری که به نظرم معقول بود دست میزدم. از کتاب خواندن تا دیدن مشاور و روانشناس و حتی روان پزشک. مبالغ هنگفتی هم پای سمینارهای آموزشی هدر دادم. به دنبال آرامش بودم. و نزد هر کس که می رفتم پریشان تر از قبل بر میگشتم. هر کس به طریقی ترس من را بیشتر میکرد و هر روز بیشتر از روز قبل از مشکلاتم می ترسیدم. از اطرافیانم، حتی از مشاورانم. رفته رفته به این نتیجه رسیدم که باید به خودم برگردم.

در بیرون چیزی تغییر نکرده بود؛ مشکلات در من بودند پس پاسخ ها را هم باید در من جست و جو میکردم.
القصه همه آن معلمهای معنوی را رها کردم و پناه بردم به کتاب و شروع کردم به مطالعه عمیق خودم. و کم کم آن آب گل آلود که در روان من جریان داشت زلال شد و رفته رفته منابع بهتری برای شناخت خودم و مشکلاتم پیدا کردم. و با معلمهایی آشنا شدم که کمک بسیاری به من کرند. بعد از آن داستان با افرادی آشنا شدم که کم و بیش قصه ای شبیه من را تجربه کرده بودند و با معلم هایی سر و کار داشتند که من هم ابتدا با همان ها آشنایی داشتم. خلاصه آن که تجربه آنها هم تجربه من بود و حرفمان یکی بود. شیادانی که در لباس معلمی مشغول جیب بری بودند.

خیلی فکرتان به جاهای دور و آدمهای عجیب و غریب پرت نشود. اینها در همین تهران هستند و دفتر کار و خدم و حشم و سایت و کانال و… دارند و سالی چندین سمینار برگزار می کنند. بسیار مبادی آداب و محترم شمرده می شوند. و اگر از نزدیک ببینیدشان باور نمی کنید که کاسبیشان از ترساندن مردم از زخمهای روح و چرک های روان و خون ریزیِ گذشته است. باری برگردیم سر سوال اصلی.

سوال این بود ویژگی های یک معلم خوب چه چیز هایی هستند؟

برای پاسخ دادن به این سوال ابتدا باید مشخص کنیم که منظورمان از معلم دقیقا کیست؟ اگر بخواهیم به معنای لغوی کلمه بپردازیم معلم یعنی کسی که به ما علم می آموزد. حالا می رسیم به کلمه علم. اول باید بدانیم منظورمان از علم چیست؟

علم در زبان عربی به دو معناست.
یکی علم به معنای Sience که همان علوم تجربی و مهندسی است و دیگری علم به معنای Knowledge یا همان دانش.

 ساینس مربوط به علوم تجربی و تحقیق و آزمایش و اندازه گیری و محاسبات می شود. و دانش که خود از ریشه دانستن است مربوط به آگاهی یافتن از چیزی است که آن را نمی دانیم و به آن آگاه نیستیم.

پس معلم به معنی کسی که به ما علم می آموزد دو کار انجام می دهد. یکی این که علم به معنای ساینس را به ما می آموزد و دیگر این که ما را به آن چه که بدان آگاه نیستیم آگاه می کند. در واقع می توان معلم ها را به دو گروه تقسیم کرد. یکی معلمِ Sience و دیگری معلمِ Knowledge یا همان دانش و آگاهی.

معلم های ساینس معمولا طبق دستور العملی که سیستم های آموزشی برای آنها تعریف کرده اند عمل می کنند. دستور العمل این معلمها هم از روی یافته های علمی و فکتهایی است که دانشمندان این حوزه ها به آنها رسیده اند. در نتیجه خیلی جای مانور ندارند تا سلیقه و خواست خودشان را در نتایج دخیل کنند. به عنوان مثال معلم ساینس نمیتواند طبق سلیقه خودش به این نتیجه برسد که آب در 100 درجه نمیجوشد و در 87 درجه می جوشد یا جاذبه زمین در قطب جنوب و شمال متفاوت عمل میکند. اما در مورد معلمان دانش دستور العمل خاصی وجود ندارد. در واقع با توجه به این که معلمهای دانش یا معلمهایی که کارشان آگاهی دادن است با توجه به این که با کدام فلسفه از زندگی سر و کار دارند و چه نوع آگاهی ای به شما می دهند میتوانند بسیار متفاوت از هم عمل کنند.

با این حساب سوال اولم را به این شکل اصلاح میکنم: یک معلم (Knowledge) ِ خوب چه ویژگی های باید داشته باشد؟

حالا شاید بد نباشد با مثال هایی به این فکر کنیم که اساسا منظورمان از معلم های Knowledge یا همان معلم های دانش چه کسانی هستند. گفتیم که کار این ها آگاهی دادن است. با کمی فکر کردن مثال هایش به ذهنمان میرسد. روانشناسان- مربیان- کوچ ها- مربیان انگیزشی- مربیان خود شناسی- مشاوران- جامعه شناسان و… اینها کارشان نهایتا آگاهی دادن است پس میتوانند به نوعی معلمان دانش و آگاهی باشند. هر کدام از ما ممکن است در زندگی نیاز داشته باشیم با یکی از این گروه ها ارتباط برقرار کنیم. پس لازم است بدانیم مهمترین ویژگی این افراد چه باید. و اگر قرار باشد بین دو یا چند گزینه یکی را انتخاب کنیم باید معیار درستی داشته باشیم.

یک معلم خوب با تعریفی که پیشتر داشتیم باید بتواند آگاهی بخش باشد به طریقی که افراد آگاه شده بعد از آگاهی یافتن باید احساس توانمندی کنند. یعنی در زندگی خودشان باید احساس کنند که توانمند تر شده اند و حالا راحت تر انتخاب میکنند و کمتر مجبور هستند.

آگاهی درد دارد؟

“آگاهی درد دارد” این جمله را بسیار شنیده ام. اما میخواهم کمی در مورد آن بحث کنم. این که آگاهی یافتن درد دارد یک الزام نیست بلکه یک امکان است. یعنی ممکن است در اثر آگاهی یافتن نسبت به موضوعی کمی درد روانی تحمل کنیم. اما این چیز دیگریست و فرق دارد با آن که تصور کنیم هر آگاهی ای الزاما به درد منجر می شود. نکته دیگر این که تفاوت جدی وجود دارد بین درد و ترس. آگاهی ممکن است درد داشته باشد اما ترس نه.
این که عده ای لباس معلمی بپوشند و با بهانه آگاهی دادن به دیگران آنها را بترسانند و از قِبَل این ترس جیبهای خود را پر کنند شیادیست نه معلمی.

معلم خوب کیست؟

آگاهی شما را توانمند می کند و ترس ناتوان. معلم خوب جوری شما را آگاه میکند که توانمند می شوید نه ناتوان.

آن کس که به بهانه خود شناسی شما را به عرصه مواجهه با ناخوداگاه و زخمهای روح و بررسی فضای چرک آلود گذشته و … وا می دارد و حال بد شما از این مواجهه را درد ناشی از آگاهی می نامد معلم نیست شیادیست تاجر ترس و اضطراب

آن کس که رویای شیرین آینده را به شما می فروشد و شما را از زندگی در امروز و اکنون و لذت بردن از داشته ها و تجربه های امروزتان می ترساند معلم نیست شیادی است تاجر امید واهی.

آن کس که به بهانه آگاهی دادن تخم لق توطئه را در ذهن شما می کارد تا به همه چیز شک کنید و همه چیز را از پیش برنامه ریزی شده تصور کنید و خود را ناتوان و ضعیف و رنجور ببینید معلم نیست شیادیست تاجر شک و بی اعتمادی.

معلمی چیست؟

معلمی ترساندن و تردید و امید واهی دادن نیست که اینها همه رو به نابودی دارند. معلمی از جنس راهنمایی دادن است از جنس آزادیست از جنس حال خوب است. حتی اگر در مراحلی کوتاه با شما برخورد سخت داشته باشد همچنان شما را نمی ترساند اگر کسی ادعای آگاه سازی و معلمی داشت ولی شما با او حال خوب تجربه نکردید و از همه مهمتر اگر از او و از اطافیانتان و حتی از خودتان ترسیدید بدانید که او شیادیست که برای جیب شما نقشه ها کشیده است. فرار کنید.

پی نوشت: در ادامه این بحث سعی خواهم کرد ویژگی های دیگری از معلم خوب را اینجا بنویسم. خوشحال میشوم اگر شما هم تصویرتان از یک معلم خوب را اینجا برایم توصیف کنید. بیشک با کمک شما این صفحه میتواند محلی برای شناخت معلم خوب باشد. آگاهی را از دیگران دریغ نکنید.